Hallo Jami, wat leuk dat je tijd wil maken voor dit interview. De vragen komen zowel van mij als van andere lezers die van alles willen weten over Nederlandse schrijvers. Voordat we naar de vragen gaan, kun je jezelf misschien even voorstellen voor de mensen die je misschien nog niet (zo goed) kennen
Kort? KORT? Oké, ik ga het proberen. Ik ben Jami Leigh, 29 jaar, en woon met mijn man, twee katten en een shiba inu, in het hoge noorden van Nederland (provincie Groningen). Ik heb ontzettend veel interesses en vaardigheden, waaronder het schrijven en zelf uitgeven van (YA) boeken. Mijn persoonlijkheid in enkele steekwoorden: ambitieus, creatief, nieuwsgierig, perfectionistisch, recht door zee, eerlijk en een klein beetje nerdy. Myers Briggs persoonlijkheidstype: INFJ-A. Zal ik het hier voor nu maar bij laten?
Wat een leuk stukje! Zo weten de lezers meteen een stuk meer over jou. Laten we dan nu echt beginnen met het stuk over schrijven, daarvoor gaan we eerst helemaal terug naar het begin. Waardoor ben jij gaan schrijven?
Interessante vraag! Ik heb niet altijd van lezen gehouden, maar wel van verhalen in allerlei vormen. Mijn brein liep altijd al over van verhaal-ideeën, tot ik een keertje een droom had (toen ik 14 of 15 was?) die me zóveel inspiratie gaf, dat ik het besloot op te schrijven en vond dat ik er een boek van moest maken. (In mijn ogen was dat de makkelijkste manier om mijn verhaal tot uiting te brengen – ik weet inmiddels wel beter, haha.) Van dat specifieke verhaal heb ik trouwens jaren geleden een eerste versie van weten neer te zetten, maar dat gaat nooit het daglicht zien in die vorm.
Dat is echt super leuk! En ook geweldig dat die droom zoveel inspriatie heeft gegeven. Komen al je ideeën daar vandaan of kom je ook op andere manieren aan ideeën voor verhalen?
Ten eerste haal ik mijn ideeën dus letterlijk uit mijn dromen, maar ik heb meerdere technieken die ik al dan niet bewust hanteer. Ideeën kunnen eigenlijk overal vandaan komen. Ik kan geprikkeld worden door een verhaal van anderen, een nieuw persoon die ik ontmoet, een plaatje dat ik op Pinterest tegenkom, of een lied, om maar enkele voorbeelden te noemen.
Echt ontzettend leuk dat het meeste letterlijk uit je dromen komt! Dat lijkt mij echt gaaf. Krijg je daar dan ook al inspiratie van om te schrijven of komt dat misschien ook nog door iets of iemand anders?
Ook weer zo’n lastige vraag. Met het risico om arrogant te klinken, zou ik zeggen: ikzelf. Mijn hoofd loopt namelijk over van ideeën die eruit moeten. Bovendien werkt schrijven erg therapeutisch en word ik er gelukkig van. Als ik iets dieper in de psyche mag duiken… is de dood van mijn oma (die me voor een groot deel heeft opgevoed), wel een extra inspiratiebron geweest om het schrijverschap serieus te nemen. Dat was het moment dat ik besefte hoe plotseling er iets kan gebeuren met je, waardoor ik mezelf de vraag stelde: ‘Als ik zeker zou weten dat ik nog maar een paar maand te leven heb, wat zou ik dan het liefste doen?’ Dat antwoord was onder andere: schrijven. Oma had het geweldig gevonden om te zien hoever ik inmiddels ben gekomen, want ze was een echte lezer.
Echt super fijn dat je jezelf inspireert! En wat een mooie gedachtegang. Zo weet je wel zeker dat je doet waar je gelukkig van wordt. Je schrijft natuurlijk zelf verhalen en die vinden mensen geweldig. Heb je dat zelf ook? Een voorbeeld in de grote literaire wereld?
Verschillende, met verschillende doelen. Zo heb ik veel respect voor de schrijfstijl en worldbuilding van Holly Black, Brigid Kemmerer en Danielle L. Jensen. (Allemaal Fantasy schrijvers.) Daarnaast neem ik voor het selfpublishing proces Elise Kova en Tessonja Odette graag als voorbeeld. Tot slot heb ik ontzettend veel geleerd over schrijven van de authortubers Abbie Emmons, Alexa Donne en Jenna Moreci.
Wat een mooie verzameling van verschillende auteurs! Ook zeker een aanrader voor de lezers om al deze auteurs eens op te zoeken en te kijken wat ze allemaal geschreven hebben. Om weer terug te gaan naar je eigen schrijfproces. Heb jij wel eens last van een writers-block en zo ja, hoe overkom je die dan?
Ik ben 100% voor selfcare. Er zijn natuurlijk momenten dat je jezelf een schop onder de kont moet geven, maar als ik merk dat ik écht niet kan schrijven, heeft dat meestal een psychische reden en weet ik dat het tijd is om me even te focussen op andere dingen die ik leuk vind. Op die manier kan ik mijn creativiteit ‘opladen’, als het ware. Merk ik aan mezelf dat het komt door gemakzucht of luiheid? Dan helpt het ook wel om opnieuw te gaan plotten, of een scène te laten voor wat het is, en naar de volgende te gaan. Verhalen schrijven is soms net puzzelen, en uiteindelijk zal het puzzelstukje dat nu nog ontbreekt wel op zijn plek vallen.
Wat een goede gedachtegang weer! En ook fijn als je zelf weet of kan achterhalen waarom het schrijven minder lekker gaat als anders. Waar haal jij op normale dagen de motivatie vandaan om te gaan schrijven?
Dat verandert per keer een beetje. In het begin moest ik echt zelf de motivatie vinden door liefde voor (mijn) verhalen, en dat was het dan. Later was het dus mijn oma’s overlijden, waardoor schrijven ook therapeutisch werkte. En inmiddels zijn het echt mijn lezers en hun enthousiaste reacties die me motiveren om te schrijven! Dankjulliewel, trouwens <3 Los daarvan helpt een vorm van een schrijfroutine enorm, alsook het bijhouden van het aantal woorden/doelen stellen.
Dat zijn allemaal echt hele motiverende dingen! En we hopen dat het je nog lang genoeg motiveert om door te blijven schrijven en dat je nog meer verhalen aan de wereld laat zien. Maar eerst moet het natuurlijk geschreven worden. Waar schrijf jij het liefst aan je verhalen?
Ik heb van de zolder een fatsoenlijk kantoor kunnen maken met bureau, computer en – nee, ik ben nog geen tachtig, maar wil mijn rug wel goed houden – ergonomische bureaustoel. Daar schrijf ik het liefst.
Dat klinkt echt heerlijk! En hoe vaak in de week/maand schrijf je dan ongeveer?
Dat verschilt een beetje omdat ik (vaak expres) langere schrijfpauzes inlas. Maar als ik er echt voor ga, dan probeer ik gemiddeld 5 dagen per week te schrijven en dan het liefst 7000 woorden of meer te halen in zo’n week.
Dat klinkt echt heel goed! En met deze routines, hoelang duurt het dan gemiddeld om een boek te schrijven voor jou?
Lastig te zeggen. Over mijn allereerste ‘boek’ (die dus nooit het daglicht gaat zien), heb ik 10 jaar gedaan, waarbij ik ook tig keer opnieuw eraan was begonnen en soms flink wat tijd tussen het schrijven zat. Dat werd uiteindelijk 90k woorden lang. De eerste versie van De nieuwe Wendy heb ik neergezet in iets meer dan een jaar (120k woorden), maar daar moest ik vervolgens 90% van herschrijven. Het herschrijfproces heeft ongeveer 3 à 4 maanden geduurd. Het proces van De verloren Wendy ging moeizamer wegens persoonlijke omstandigheden, en heeft ook een lange pauze gekend. Maar als ik een gok moet doen, heb ik daar ook een jaar over gedaan ongeveer. Ik heb wel het gevoel dat het schrijfproces vanaf nu steeds sneller zal gaan, doordat ik beter heb leren plotten.
Plotten kan zeker helpen om sneller door te schrijven! Maar ik vind dat je het nog steeds vlot hebt gedaan allemaal. Heb je ook een genre waarin je het liefst aan het schrijven bent?
Sowieso YA (om YA maar even een ‘genre’ te noemen), en op dit moment specifiek YA Fantasy.
Dat antwoord had ik zeker al verwacht door je uitgegeven boeken. En ik vind dat je een ontzettend mooie Fantasy wereld hebt gecreëerd. Zou je in de toekomst nog in andere/nieuwe genres willen schrijven?
Ja, absoluut! Zo heb ik al ideeën liggen voor een contemporary, een thriller, een mystery en dystopian. De meeste daarvan zullen onder YA vallen, maar ik zou het ook heel tof vinden om een volwassen roman of thriller te schrijven.
Dat klinkt echt ontzettend leuk! Ik ben heel benieuwd wat voor verhalen dat zullen worden. Met de verhalen die je al geschreven hebt, heb je dan ook een doel dat je wil bereiken met het delen van die boeken?
Ik vind het sowieso een mooi doel om jonge lezers te laten merken hoe verslavend lezen kan zijn. Als ik dat kan bereiken met mijn verhalen, vind ik dat al een prachtig doel. Maar als je met ‘doel’ bedoelt, in de zin van… persoonlijke wensen en doelen? Dan is mijn doel dat er een verfilming komt van mijn verhalen, zodat mijn man ook eindelijk weet wat voor verhalen ik bedenk :P (Hij is geen lezer.)
Een verfilming is natuurlijk altijd een gaaf doel! En wie weet gebeurt het ooit in de toekomst. En verwerk jij ook zoals de meeste schrijvers persoonlijke dingen in je verhalen?
Ik denk dat het bijna onmogelijk voor een schrijver is om dat niet te doen, onder het mom van write what you know, know what you write. Dus… ja, absoluut. Zoals ik het laatst aan mijn moeder probeerde uit te leggen: ik pak de essentie van een herinnering/gebeurtenis/gevoel, en vermenigvuldig dat x10. Zo leg ik persoonlijke dingen in mijn verhaal, terwijl het nog steeds een werk van fictie blijft.
Dat klinkt echt heel goed! En je moet fictie denk ik ook niet te auto-biografisch maken. Het is juist leuk als het allemaal net wat meer is. Je hebt natuurlijk al drie boeken uitgebracht, ben je nu dan ook alweer bezig met nieuwe verhalen?
Ik heb eerlijk gezegd een korte schrijfstop ingelast omdat ik graag schrijfcursussen wil aanbieden via mijn andere project: SchrijfAmbitie. Het lijkt me ontzettend gaaf om mijn kennis met andere (aspirerende) schrijvers te kunnen delen op deze manier. Daarna ga ik zeker weten weer verder met de eerdergenoemde projecten!
Oh, dat is ook ontzettend leuk! Staan er wel al projecten op de planning om uitgegeven te worden?
Zeker! Mijn schrijfcarrière is wat mij betreft nog maar net begonnen.
Super leuk! Heb je misschien ook al een voorproefje van zo'n nieuw project?
Ik heb eigenlijk 2 projecten waarvan ik nog niet zeker weet welke als eerste uitgegeven zal worden. Dus wat dacht je van 2 voorproefjes?
Nog beter!
Als eerste een quote uit mijn volgende YA Fantasy.
‘Heb jij wat nodig is om de Kroon te winnen? Ik wel.’
Dit gaat echt een volwaardig boek worden, misschien wel opnieuw een duologie of zelfs trilogie.
Dat klinkt echt super leuk! Ik ben al heel benieuwd naar dit verhaal. En de tweedde?
Als je een flink voorproefje wil hebben van mijn YA cozy mystery (dat een novelle gaat worden) kun je de eerste 4 hoofdstukken gratis lezen op de speciale nieuwsbrief extra’s pagina op mijn website (www.jamileigh.com). Deze had ik toen ingezonden voor een schrijfwedstrijd, maar aangezien het geïnspireerd is door mijn eigen vermiste oom, wil ik dit verhaal wel graag afschrijven en uitgeven.
Oh, wat ontzettend mooi! Ik ga binnenkort alvast eens kijken en het voorproefje lezen! Ik ben in ieder geval al heel nieuwsgierig naar deze twee projecten. Hoe verliep jouw eigen uitgeefproces als selfpubber?
Emotioneel en logistiek? Best prima eigenlijk. Mijn ervaring in webdesign, grafische vormgeving en online marketing hebben veel bijgedragen aan het hele uitgeef proces. Dat wil niet zeggen dat het ‘makkelijk’ was om een boek uit te geven. Er komt heel veel bij kijken en in combinatie met mijn perfectionisme, was het erg spannend.
Als je letterlijk het uitgeef proces bedoelt van hoe ik het heb gedaan, hier het proces in vogelvlucht: naast het schrijven, herschrijven, proeflezers zoeken, feedback verwerken en redactie… had ik midden in het schrijfproces al mijn boekcover ontworpen en gedeeld op social media. Ik heb een webshop opgezet om mijn boeken op aan te kunnen bieden, ISBN’s ingekocht, en heb een CB aansluiting via Pumbo geregeld, zodat De nieuwe Wendy ook in de (digitale) boekhandel kon komen te liggen. Verder… influencers zoeken voor een blogtour, recensie-exemplaren alvast opsturen, alsook voor de bibliotheek. Nieuwsbrief systeem opzetten en koppelen, pre-order starten, blogtour organiseren, social media campagne(s) opzetten, en uiteindelijk natuurlijk pakketjes inpakken en versturen!
Wat een werk! Maar het is heel goed gelukt, want al aardig wat mensen hebben je boeken kunnen vinden en lezen. Van die uitgegeven boeken, zit daar ook een favoriet tussen?
Beetje oneerlijke vraag in mijn geval omdat ik van mijn eerste boek meteen een duologie heb gemaakt, haha. Het is in elk geval niet mijn opkomende novelle, Dans van de Maanroos, want de Lumin Kronieken heeft tot nu toe een speciaal plekje in mijn hart. Als ik moet kiezen tussen deel 1 en 2, dan zeg ik denk ik toch deel 1. In dat deel heb ik iets meer van mezelf erin gestopt, en het was natuurlijk ook het begin van het hele (schrijf)avontuur!
Ik vond deel 1 ook echt heel mooi om te lezen! Maar de hele duologie zit goed in elkaar. Heb je daarnaast ook een favoriet personage? Uit de Lumin-kronieken misschien?
Sula. Geen twijfel mogelijk. Ik ben gek op al mijn personages natuurlijk, maar in Sula heb ik echt veel eigenschappen en emoties van mezelf gestopt. Sowieso is ze ontzettend badass met stiekem een heel groot hart.
Ik vond Sula ook echt een geweldig en divers personage. Maar de rest is ook echt leuk om over te lezen. Heb je ook een boek die je het moeilijkst vond om te schrijven?
De verloren Wendy (deel 2 van de Lumin Kronieken). Bij dit boek liep ik echt gigantisch tegen een motivatieprobleem aan om meerdere redenen. Maar goed, het is gelukt!
Het is zeker goed gelukt! En als lezer is het heel fijn dat je toch hebt kunnen doorzetten! Als afsluiter van dit interview wil ik je graag nog vragen of je nog tips hebt voor andere (beginnende) schrijvers?
Neem het van een perfectionist aan, dat je jezelf niet al te serieus moet nemen. Hiermee bedoel ik die momenten dat je obsessief bezig bent met het perfectioneren van je verhaal, of de moed zelfs verliest omdat het ‘niet goed genoeg’ of ‘origineel genoeg’ is. Eerste versies zijn altijd verschrikkelijk, maar dat mag! En ook: schrijf lekker door. Lees niet elke keer je hoofdstukken terug om vervolgens weer van alles te veranderen. Je verspilt dan echt zoveel tijd aan iets wat je in een later stadium alsnog weer gaat verwijderen of herschrijven – en dat gaat gebeuren, geloof mij! Bovendien kan dat continu redigeren een struikelblok zijn dat er uiteindelijk voor zorgt dat je je verhaal helemaal niet afschrijft. Dat is natuurlijk helemaal jammer!
Wat een goede tip voor elke schrijver! En eigenlijk gewoon iets wat je soms gewoon moet horen/lezen om weer verder te kunnen met het schrijven.
Heel erg bedankt voor dit ontzettend leuke interview, Jami! Ik ben ontzettend benieuwd naar verhalen die we in de toekomst nog van je kunnen verwachten en ik hoop dat hiermee misschien nog meer mensen ervan overtuigd zijn om de 3 gepubliceerde boeken eens op te pakken en te gaan lezen!